Beleggen in mijnbouwbedrijven is zelden een goed idee

Terwijl de goudprijs deze week het hoogste niveau ooit bereikte, moest ik terugdenken aan de herfst van 2006 toen ik een bedrijfsbezoek bracht aan een goudmijn in Zuid-Afrika. Met een treintje gingen we diep de mijn in. Het was heet en de omstandigheden waren zwaar, terwijl ik niet eens aan het werk was. Er waren dan ook continu stakingen van de arbeiders voor een hoger loon en betere werkomstandigheden. De fundamenten voor de goudprijs waren sterk en goud verdriedubbelde dan ook in waarde in de jaren erna.

Maar gingen deze bedrijven daar ook van profiteren? Niet echt. De aandelenkoersen van Zuid-Afrikaanse goudmijnbedrijven bleven fors achter bij de goudprijs. Hier waren verschillende oorzaken voor: de goudproductie viel tegen, de kosten stegen sterk, en er moest meer afgedragen worden aan de overheid.

Ook in de afgelopen jaren heeft de goudprijs het heel goed gedaan op de beurs, voornamelijk als bescherming tegen inflatie. Echter, de grootste Amerikaans goudbedrijven, zoals Newmont en Barrick Gold, lieten een dramatisch koersontwikkeling zien.

Mijnbouwbedrijven onder druk

Dit patroon zien we bij veel grondstofbedrijven. Wanneer bedrijven te veel beginnen te verdienen aan de grondstoffen, dan grijpt de overheid vaak in met verhoogde belastingen of royalties.

Ook tegenvallende productievolumes zijn een terugkerend fenomeen, want over het algemeen zijn de bedrijven veel te optimistisch over hoeveel grondstoffen ze uit een mijn kunnen halen. Vaak wordt de kwaliteit van het erts steeds minder, aangezien de hoogste kwaliteit vaak als eerste uit de grond gehaald wordt.

Tenslotte nemen de kosten van het uit de grond halen van de grondstoffen flink toe, wat drukt op de winstmarges.

Dat was de Chinese grondstoffenhonger

De energietransitie wordt vaak aangehaald als de trigger voor een nieuwe supercycle voor grondstoffen. De vorige supercycle was tijdens de industrialisatie van China aan het begin van deze eeuw. De grootste grondstoffenbedrijven, zoals Rio Tinto en BHP Group, profiteerden sterk van de hoge vraag en van de hoge prijs van ijzererts en koper. In die tijd was de correlatie tussen de waarde van de koers en de waarde van de grondstof wel hoog. China vertegenwoordigde daarbij meer dan de helft van de wereldvraag naar bijvoorbeeld koper.

Nu China wel een beetje uitgebouwd is en, sterker nog, in een vastgoedcrisis is beland, staat de vraag naar grondstoffen vanuit China onder druk.

Energietransitie vraagt om veel koper en lithium

Voor de energietransitie zijn veel extra metalen nodig, in sommige gevallen ook meer zeldzame metalen. Dit geldt niet alleen voor de productie van elektrische auto’s, maar ook bijvoorbeeld voor windmolens. Voor elektrificatie is koper een belangrijkste grondstof voor de infrastructuur en (groene) elektriciteit wordt door sommigen gezien als de vervanging van olie als energiebron.

Er wordt al jaren een aanbodtekort van koper voorspeld, waardoor de prijs fors op zou kunnen lopen. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor lithium, waar batterijen uit gemaakt worden. Het aantal bedrijven dat je kunt kopen op de beurs met exposure naar koper en bijvoorbeeld lithium is beperkt. Diegene die er zijn, opereren vaak ook in landen waar de arbeidsomstandigheden slecht zijn en/of waar governance problemen zijn.

Tevens vergt de uitbreiding van kopermijnen en de aanleg van nieuwe kopermijnen vele jaren. Het opschroeven van de productie kan dus niet zomaar, waardoor er tekorten zouden kunnen ontstaan. Voorwaarde hiervoor is wel dat de aantrekkende vraag vanuit elektrificatie doorzet en dat deze de lagere vraag vanuit China kan opvangen.

Substitutiegevaar

Gevaar van substitutie van grondstoffen dreigt vaak wanneer de prijzen te hoog worden of bijvoorbeeld wanneer er problemen met mensenrechten zijn of met het milieu.

Kobalt is zo’n metaal, dat gebruikt wordt om batterijen te maken. Het grootste deel van de kobaltvoorraden liggen in de Congo, waar milieu- en mensenrechten ver te zoeken zijn. Elon Musk is daarom bezig om kobaltvrije batterijen te ontwikkelen en ook wordt er door batterijfabrikanten steeds minder kobalt gebruikt.

Er leek de afgelopen jaren een groot tekort aan lithium te ontstaan. Echter de transitie naar elektrische auto’s lijkt minder snel te gaan en lithium blijkt ook gewonnen te kunnen worden als bijproduct bij het winnen van olie. Dit zou in de toekomst voor veel extra aanbod kunnen zorgen. De lithiumprijs is mede hierdoor in de afgelopen maanden met meer dan 50% gedaald, waardoor aandelen van lithiumbedrijven flink naar beneden zijn gekomen.

Eindoordeel

Vaak is de correlatie van de aandelen van mijnbouwbedrijven met de grondstofprijzen groter wanneer prijzen naar beneden gaan dan wanneer deze stijgen. Het kopen van aandelen van bedrijven met exposure naar een bepaalde grondstof, is dan ook vaak niet de beste manier om te profiteren van de waardestijging van de onderliggende grondstof.

De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.