Robotbedrijven; de nieuwe AI-boom op de aandelenbeurs?

Siegfried Kok van OBAM Investment Management over de groeiende inzet van robots. Hebben we hier te maken met een nieuwe beleggingstrend?

In de periode 2010-2017 hadden robotbedrijven een gouden tijd op de beurs, waarbij de koersen van Japanse robotmakers meerdere keren over de kop gingen. De adoptie van robots in fabrieken kwam namelijk in een versnelling.

Gaan aandelen van robot- en automatiseringsbedrijven een renaissance meemaken door de komst van kunstmatige intelligentie (AI)? Gaat de komst van AI gedreven humanoids (robots die lijken op mensen) ervoor zorgen dat we robots op veel meer plekken op de werkvloer zullen gaan terugvinden?

Minder mensen, dus meer robots

In het begin van deze eeuw werden robots voornamelijk in de auto-industrie ingezet om de kwaliteit van de productie te vergroten. De vraag naar robots versnelde toen goedkopere arbeid schaarser werd. Met name in China was de tijd van lage arbeidskosten voorbij en werd het ook vanuit financieel oogpunt aantrekkelijk om te gaan automatiseren.

In de afgelopen 10 jaar speelde een tekort aan werknemers steeds een grotere rol. Zeker in vergrijzende landen, waar ook China bijhoort als gevolg van het voormalige 1-kind-beleid. Hierbij verdwijnen er al sinds 2015 meer mensen van de arbeidsmarkt dan dat erbij komen.

Bijna de helft van alle robotica en automatiseringsapparatuur wordt momenteel in China verkocht. Het land is daarmee veruit de grootste eindmarkt.

Robotinnovatie

Het woord robot is afkomstig van het Tsjechische woord robota, dat werken betekent. Het concept robot is al meer dan 100 jaar oud. In 1961, met de komst van computers, introduceerde General Motors ‘s werelds eerste industriële robot.

Industriële robots zijn ontworpen om autonoom te werken in een afgesloten ruimte, ze zijn goed in eenvoudige, repetitieve taken. Pas in 2004 werden de eerste cobots (collaboratieve robots) ontwikkeld. Deze robots kunnen samenwerken met mensen waardoor werkruimtes niet afgesloten hoeven te worden.

Toch verliep de adoptie van cobots veel langzamer dan verwacht, voornamelijk omdat de cobots nog niet breed ingezet konden worden. De functionaliteiten waren in veel gevallen nog te beperkt. Uiteindelijk zijn tot op heden nog maar ongeveer 10% van alle robots cobots.

Hallo humanoids

Wat betreft de bredere inzetbaarheid, zou er nu verandering in kunnen komen met de komst van de humanoids. Dit zijn mensachtige robots die meer nauwkeurige en ingewikkelde taken kunnen doen en daarbij door AI ook nog eens zelflerend zijn.

De samenwerking tussen roboticabedrijven en technologiegiganten, zoals Nvidia, heeft geleid tot een versnelling in de ontwikkeling van deze humanoids. De eerste echte humanoid was in 1980 al ontwikkelt door Honda (de Asimo) en is recentelijk met pensioen gegaan. Volgens een recent rapport van Morgan Stanley* zijn er op dit moment 16 serieuze bedrijven die een humanoid in ontwikkeling hebben. Zo heeft Tesla de AI gestuurde humanoid Optimus die naar verwachting in 2025 op de markt zal komen.

Het verschil tussen een cobot gecombineerd met AI en een humanoid is met name de vormfactor. Zo richt de AI technologie van het Japanse Yaskawa Electric zich ook op AI-gestuurde robottraining die op visie gestuurde beslissingen mogelijk maakt en zelflerend is. Deze robot ziet er niet als een mens uit en is daarom geen humanoid.

Ook het leidende AI chipbedrijf Nvidia ziet grote kansen in de robotica-sector. Afgelopen maart kondigde het bedrijf haar Omniversum-platform aan: het besturingssysteem van de roboticawereld. Nvidia Omniversum zal vooraf getrainde modellen bevatten en is de plek waar robots leren hoe ze robots moeten zijn.

Stevige concurrentie

De concurrentie in de robotindustrie is hoog en het is een gefragmenteerde industrie waarbij prijzen doorgaans elk jaar wat dalen. De winstmarges zijn ook over het algemeen niet erg hoog. Enerzijds zijn er de Westerse merken die de kwalitatief hogere industriële robots en cobots leveren die als betrouwbaar bekend staan.

Anderzijds zijn er de Chinese spelers (in China meer dan 100) die veel goedkopere robots maken van lagere kwaliteit en met minder functionaliteiten. Het kwalitatieve gat tussen de Westerse en Chinese merken is wel kleiner geworden de afgelopen jaren, waardoor de Chinese bedrijven marktaandeel hebben gewonnen.

Nu met de humanoids op komst ontstaat er nieuwe concurrentie, waarbij ook technologiebedrijven aan robots werken. De meeste humanoid start-ups werken met Nvidia en/of OpenAI.

Nu nog economisch sensitief

Ook zit er een cyclisch element aan automatisering. Wanneer de economische groei wereldwijd onder druk komt, wordt er minder geïnvesteerd in kapitaal door bedrijven. In de VS zorgt de hoge rente, tekorten aan arbeidskrachten (om constructie projecten te starten) en afzwakkende economische groei momenteel voor een afname van robotorders.

Ook heeft de sector vaak te maken met sterke capaciteitsopbouw en vervolgens weer afbouw. Ten tijden van covid werd er bijvoorbeeld veel geïnvesteerd in elektronica in China. Als gevolg van thuiswerken steeg de vraag naar computers en de transitie naar 5G-smartphones explosief. Ook namen de investeringen in de productie van elektrische auto’s toe, waar veel robots voor gebruikt worden. Het afgelopen jaar namen deze investeringen weer fors af en daalden robotverkopen sterk.

De verwachting is wel dat deze cycliciteit zal gaan afnemen wanneer de adoptie van robots breder wordt in de maatschappij.

Snelle acceptatie

De ontwikkeling van humanoids betekent dat robots in een veel groter aantal sectoren toegepast kunnen worden. Ook minder makkelijk te automatiseren taken behoren nu tot de mogelijkheden. Bedrijven die humanoïde robots ontwikkelen, kunnen gaan profiteren, al is het lastig in te schatten welke bedrijven de winnaars zullen zijn. De toeleveranciers van robotbedrijven zullen ook profiteren, zoals diegene die onderdelen leveren voor de fijne motoriek.

Bedrijven die humanoids gaan toepassen, kunnen hun kosten flink doen verlagen en het probleem van personeelstekorten oplossen. Gezien de menselijke factor van de humanoids, zal waarschijnlijk ook de acceptatie ervan sneller gaan. Sectoren waaraan gedacht kan worden, zijn bijvoorbeeld horeca, ziekenhuizen, e- commerce en logistiek.

Powered bij AI

De ontwikkelingen gaan snel. Zo werken er al een paar jaar 1,5 miljoen mensen bij Amazon, maar is het aantal robots dat bij Amazon werkt snel gestegen tot ongeveer 750.000 stuks waarbij Amazon in 2023 naar schatting zo’n 9 miljard dollar spendeerde aan robotgerelateerde investeringen.

Daarmee is niet zeker dat de adoptie van humanoids veel sneller zal gaan dan bij de cobots, maar de kansen daarop zijn met de huidige AI-ontwikkelingen wel een stuk groter geworden.

*Humanoids: Investment Implications of Embodied AI, June , 2024

De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.