OBAM Talks: Hoe nu verder met de energietransitie?

Welke afslag neemt de energietransitie nu energieprijzen door het dak gaan en de onrust in de wereld stijgt? Portfoliomanagers Siegfried Kok en Edwin Simon van OBAM Investment Management gaan in gesprek met Pier Vellinga, klimaatwetenschapper, Nobelprijswinnaar en een van de grondleggers van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) van de Verenigde Naties.

De oorlog in Oekraïne heeft het debat over de energietransitie omgebogen van klimaatverandering naar veiligheid, betrouwbaarheid en betaalbaarheid van energie. Als energieprijzen door het dak gaan, sneuvelen klimaatdoelen dan als eerste?
Edwin: ‘Op korte termijn proberen veel landen fossiele energiebrandstoffen veilig te stellen. Daardoor raken de in Parijs afgesproken klimaatdoelen verder uit het zicht. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het belangrijkste doel, maximaal twee graden Celsius opwarming tegen 2050, al voor het conflict in de Oekraïne onhaalbaar leek; het tempo van de energietransitie ligt eenvoudigweg te laag. De huidige geopolitieke situatie kan leiden tot een versnelling van de transitie. Europa wil minder afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen uit Rusland en zal groene energie meer prioriteit geven. Groene energie is daarnaast aantrekkelijker geworden door de hoge olie- en gasprijzen.’

Pier: ‘Terugkijkend op deze periode zullen we zeggen dat Poetin een flink kontje heeft gegeven aan de energietransitie. Je rijdt in Nederland al veel goedkoper een elektrisch auto dan een op benzine. Ik zie in mijn buurt overal zonnepanelen op de daken verschijnen en de wachttijd voor een warmtepomp is opgelopen tot anderhalf jaar. We lopen in Nederland tegen de grenzen aan als het gaat om deskundig personeel om de energietransitie in goede banen te leiden. Het tempo van de transitie kent grenzen.’

De investeringen in de energietransitie nemen nog altijd snel toe. Gaat het hard genoeg?
Pier: ‘Zoals Edwin aangaf: het gaat best goed, maar niet hard genoeg. De aarde zal met meer dan twee graden opwarmen, waardoor er in de komende drie tot vijf decennia waarschijnlijk honderden miljoenen mensen zullen wegspoelen, verhongeren of verdorsten. Dat is treurig. Maar 2,5 graden opwarming is nog altijd beter dan vier of zes graden, want dan schroei je weg en dat is nog veel erger. Ik zou zeggen: vooral doorgaan.’

Ben je geen dief van je rendement als je kiest voor alleen duurzame energie? De olie- en gassector boekt nu recordwinsten. Moet OBAM IM niet in Shell beleggen?
Edwin: ‘We beleggen momenteel niet in fossiele brandstoffen. Ons beleggings- en duurzaamheidsbeleid staat het toe, maar dan alleen in bedrijven die stappen hebben gezet in de energietransitie en maximaal 25% van hun omzet halen uit fossiele energie. Bedrijven als Shell, BP en Exxon hebben wij uitgesloten, omdat wij vinden dat hun transitie veel te langzaam gaat. Shell mag dan een duurzame koploper zijn in zijn bedrijfstak, maar 90% van de investeringen gaat nog altijd naar fossiele energie. En toegegeven, je kunt bij deze grote concerns de grootste klimaatwinst halen, maar ze moeten het wel laten zien. Zelfs de grote pensioenfondsen bereiken weinig tot niets met hun engagementactiviteiten bij deze bedrijven en hebben gedesinvesteerd.’

Zonne- en windenergie zijn nu al goedkoper dan kolen en aardgas. Die hele transitie is toch gewoon een simpel kostenverhaal?
Edwin: ‘Niet alleen, maar kosten zijn een belangrijke component. Naar verwachting wint op termijn de goedkoopste vorm van duurzame energie het snelst marktaandeel. In de meeste regio’s in de wereld is dat zonne-energie, gevolgd door wind- en waterenergie. Door innovatie dalen de kosten van deze energievormen nog altijd. Ieder jaar is er nu een recordtoename aan capaciteit in groene energie en de echte acceleratie moet nog komen, in het bijzonder in de Verenigde Staten maar ook in China, India en Latijns-Amerika.’

Pier, wat zie jij als de winnende duurzame energieën?
‘Wind op zee en zonne-energie zijn veruit het goedkoopste in vergelijking met andere vormen van duurzame energie, inclusief biomassa en kernenergie. Kernenergie kost elf à twaalf cent per kilowattuur, terwijl zonne-energie richting de twee à drie cent en wind op zee naar drie cent per kilowattuur gaan. De energietransitie is een economisch én ideologisch verhaal. Zoals je het boeddhisme of het Christendom kunt aanhangen, kun je ook in fossiele brandstoffen of kernenergie geloven. Er is nog heel wat ongeloof in de wereld te bestrijden.’

Hoe kijken jullie bij OBAM IM naar kernenergie en waterstof als beleggingen?
Edwin: ‘We zullen niet snel in een bedrijf investeren dat nieuwe kerncentrales bouwt doordat dat duur is en lang duurt. Kernenergie heeft een terugverdientijd van tientallen jaren, en dan speelt ook de discussie over wat er moet gebeuren met radioactief afval. Waterstof zal in de toekomst een belangrijke rol spelen als schone brandstof en voor energieopslag. We hebben posities in waterstofbedrijven, maar het is een beperkt deel van de portfolio want veel van deze bedrijven staan nog in de kinderschoenen.’

In welke soorten duurzame energie belegt OBAM IM verder en waarom?
Siegfried: ‘We zijn verder alleen belegd in zonne-energie; een sector waar je bedrijven kunt vinden met hoge winstmarges en een groot marktaandeel. Vroeger belegden we ook in de windindustrie, maar het is voor bedrijven in deze sector bij gebrek aan pricing power lastig om winstgevend te zijn. Bijna alle windturbineproducenten maken dit jaar waarschijnlijk verlies.’

Pier: ‘Ik zou toch een kansje wagen in de windindustrie. Windmolens zijn veertig jaar in bedrijf en blijven lekker produceren. Ik zou daarnaast ook in batterijen beleggen, de heilige graal van duurzame energie.’

Siegfried: ‘In de batterijenindustrie is het lastig voor bedrijven om zich te onderscheiden. We houden het goed in de gaten.’

Pier: ‘Dan kun je verderop in de keten opschuiven naar grondstoffen voor zonnepanelen, windmolens of koperleidingen die steeds schaarser worden. Ook de schepen die windmolens vervoeren, worden schaars. Je moet de hele keten doorvlooien om juweeltjes te vinden.’

Grote hoeveelheden kapitaal zijn nodig om de energietransitie tot een goed einde te brengen. Tot welke thema’s heeft dat geleid in jullie portefeuille?
Siegfried: ‘We hebben al gesproken over zonne-energie en waterstof. Daarnaast hebben we posities in ondernemingen die inspelen op energiebesparing, producenten van plantaardige eiwitten, bedrijven die exposure hebben aan elektrische auto’s en een bedrijf dat onderdelen maakt voor elektrische fietsen. Wat wij ook interessant vinden, is het recyclen van batterijen. Om die reden houden we een aantal bedrijven nauwlettend in de gaten.’